June 2024
‘ಜಲಪಾತ’ದಲ್ಲಿ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿಶ್ರೇಣಿಯ ಖಂಡಾಲಘಾಟ್‌ನ ಭವ್ಯವಾದ ವರ್ಣನೆಯಿದೆ. ಸೃಷ್ಟಿಶೀಲತೆಯ ಬಹುಸೂಕ್ಷ್ಮ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಕಲೆ, ಪ್ರಕೃತಿ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಮಾನವಜೀವನವೇ ಮುಂತಾದ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಕಾವ್ಯಾತ್ಮಕತೆಯಿಂದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀಪತಿ-ವಸುಂಧರೆಯರ ಬಲವದ್ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೆ ಮುಗಿದು ಮಿಲನ ಸಫಲವಾದ ಬಳಿಕ “ಇನ್ನು ಮೇಲೆ ನಿನ್ನನ್ನು ದಿನಾ ಭೂದೇವಿ ಅಂತೀನಿ” ಎಂದು ಶ್ರೀಪತಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ (ಪು. ೧೦೩). ಭೂದೇವಿ ಎಂಬುದು ವಸುಂಧರೆಗೆ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ರೂಢವಾಗಿದ್ದ ಮುದ್ದಿನ ಹೆಸರು. ಅದು ಶ್ರೀಪತಿಗೆ ನೆನಪಾದ ಸಂದರ್ಭ...
The play Pañca-rātra does not contain some of the bitter episodes that are present in the original Mahābhārata; for instance, in Bhāsa’s version, Kīcaka does not molest Draupadī and neither does King Virāṭa strike Dharmarāja with his dice; the episode of go-grahaṇa took place not because of the jealousy of Suśarmā and Duryodhana but because of Bhīṣma who wanted a peaceful resolution for the dispute between the brothers. As per the play, Bhīṣma...
अनेक विद्वानो के निर्णायक लेखन से युक्त, अनेक भाग वाले विशाल ग्रंथ ‘द हिस्ट्री एण्ड कल्चर ऑफ इंडिन पिपल’ में गुप्तकाल का वास्तविक तथा सुस्पष्ट इतिहास दिया गया है। इसके प्रमुख संपादक आर.सी. मजूमदार का ‘द क्लासिकल एज’ नामक आलेख तथा इस ग्रंथ के प्राक्कथन में के.एम.मुंशी ने गुप्त काल की अत्यधिक प्रशंसा की है। मुंशी ने इस असाधारण वैभव का कारण धर्म का आधार निरुपित किया है।
यंहा यह स्पष्ट करना आवश्यक है कि धर्म का अर्थ मत, पंथ अथवा संप्रदाय से नही है...
The great Bhartṛhari says thus:
maheśvare vā jagatām adhīśvare janārdane vā jagad-antarātmani ।
ṇa vastubheda-pratipattir-asti me tathā’pi bhaktis-taruṇendu-śekhare ॥
-vairāgya-śataka, 84
I do not see any difference between Maheśvara who is the Īśvara of the universe, or Janārdana who is the ātmā of the universe; but still, my devotion is towards Śiva (the form that has the crescent moon as its crest-jewel).
In his Kṛṣṇa-karṇāmṛta,...
ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಹಲವು ಪದಗಳಿವೆ. ಮಹೀಧ್ರ, ಶಿಖರಿ, ಅಹಾರ್ಯ, ಪರ್ವತ, ಗೋತ್ರ, ಅಚಲ, ಶಿಲೋಚ್ಚಯ ಎಂಬುವನ್ನು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಳೆದಿರುವುದು, ಉನ್ನತವಾದ ತುದಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು, ಒಯ್ಯಲಾಗದ್ದು / ಅಪಹರಿಸಲಾಗದ್ದು, ಪೂರ್ಣವಾದುದು, ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು, ಸ್ಥಿರವಾದುದು, ಬಂಡೆಗಳ ಒಟ್ಟುಗೂಡು ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳು ಹೊರಡುತ್ತವೆ. ಬೆಟ್ಟವೆಂದೊಡನೆ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬರುವುವಾದರೂ ಗಟ್ಟಿತನ ಮತ್ತು ಔನ್ನತ್ಯಗಳೇ ತಾನೆ? ಈ ಎಲ್ಲ ಅರ್ಥಗಳೂ ಎಸ್. ಎಲ್. ಭೈರಪ್ಪನವರಲ್ಲಿ ಸಂಗತವಾಗುತ್ತವೆ. ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವೇ...
(ಕನ್ನಡಸಾಹಿತ್ಯನವೋದಯದ ಮುಂಗಿರಣದಂತೆ ಮೂಡಿದುದು ಬಿ. ಎಂ. ಶ್ರೀಕಂಠಯ್ಯನವರ ‘ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಗೀತಗಳು’. ಈ ಕೃತಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ತರುಣದಲ್ಲಿಯೇ ನವೋದಯದ ನಿರ್ಮಾತೃಗಳ ಪೈಕಿ ಪ್ರಮುಖರಾದ ಡಿ.ವಿ.ಜಿ. ಇದನ್ನು ಕುರಿತು ತಾವು ನಡಸುತ್ತಿದ್ದ ‘Karnataka: Indian Review of Reviews’ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆಯ ೧೯೨೭ ಜನವರಿ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖನವೊಂದನ್ನು ಬರೆದರು. ಉತ್ತಮ ಕೃತಿಯ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿಮರ್ಶೆ ಎಂಬಂತಿರುವ ಪ್ರಕೃತ ಲೇಖನದ ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಸದ್ಯದ ಅನುವಾದವು ಮೊದಲಿಗೆ ‘ಉತ್ಥಾನ’ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆಯ ೨೦೨೩ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿತ್ತು. –ಸಂ.)...
The Bāla-carita is a play based on the childhood of Bhagavān Śrī-kṛṣṇa. The following is the summary of the plot: Vasudeva crosses the river Yamunā, reaches the village on the farther shore, hands over his child Kṛṣṇa to Nandagopa, and brings back the latter’s girl child, who was dead. He hands over the child to Devakī. The five āyudhas and Garuḍa serve Śrī-kṛṣṇa; Yamunā paves the way to Vasudeva on his way to Gokula and parts as he returns to...
क्षात्र की आवश्यकता समुचित रुप से युद्ध तथा शांति, दोनो समय में होती है। इसके अनेक उदाहरण हम अपने देश के भूतकाल में देख सकते है। इसी क्षात्र के दर्शन महाभारत काल में कृष्ण और अर्जुन में होते है। युद्ध तथा शांति काल मे इसी प्रकार के क्षात्र संतुलन के दर्शन हम चन्द्रगुप्त मौर्य, पुष्यमित्र शुंग, समुद्रगुप्त, चन्द्रगुप्त विक्रमादित्य, कुमारगुप्त, स्कंदगुप्त, पुलकेशी, शीलादित्य हर्षवर्धन, भोज, राजराज चोल, राजेन्द्र चोल, बुक्कराय, प्रौढ़देवराय,...
This is also called the bhramara-kīṭa-nyāya. A bee captures a worm with the intention to eat it, and keeps it in front of it, waiting for the vim of the worm to wane. The scared worm stares intently at the bee. Thus, the weak worm gazes at the strong bee continuously meditates upon its form and gestures. Gradually, due to this meditation upon the bee, it is said to become a bee itself.
kīrtau kīrtau nas-tadākāra-vṛtttīḥ ।
vṛttau vṛttau...
‘ಗೊಲ್ಗೊಥಾ’ ಕೃತಿಯ ಸಾಹಿತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ‘ವೈಶಾಖಿ’ಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು.
ಅಲ್ಲಿರುವಂತೆಯೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಕಾವ್ಯ ಮುಂಜಾನೆಯಿಂದ ಮೊದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬುದ್ಧನು ಆನಂದನನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿ ಅವನ ಮೂಲಕವೇ ಮಿಕ್ಕ ಭಿಕ್ಷುಗಳನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸುವ ಹವಣು ಧ್ವನಿಪೂರ್ಣ. ತ್ರಿಪಿಟಕಗಳ ಬಗೆಯನ್ನು ಬಲ್ಲವರಿಗೆ ಇದು ಮತ್ತೂ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ. ಬುದ್ಧನ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವ ‘ಸುತ್ತಪಿಟಕ’ ಉಳಿದೆರಡು ಪಿಟಕಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಹತ್ತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ನಮಗೆ ದಕ್ಕಿಸಿದವನು ಆನಂದ. ಮಿಕ್ಕ ಪಿಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಉಪದೇಶವೇ ಹೆಚ್ಚು. ಇಲ್ಲಿಯಾದರೋ ಆಚರಣೆ ಮುನ್ನೆಲೆಗೆ...