September 2024
Kālidāsa uses astrological terms such as uccha and jāmitra in his works; these are from Greek origin. From this, we can estimate that he did not live before 350 CE. Mallinātha, the celebrated commentator on Kālidāsa’s poems interprets the line from Meghadūta – diṅnāgānāṃ pathi pariharan sthūla-hastāvalepān as a reference to a scholar named Diṅnāga who had voiced dissent against the poet’s views. Mallinātha lived at least a thousand years after...
साम्राज्यों का युग
गुप्तकाल के अंतिम समय मे गंगा किनारे स्थानेश्वार (थानेश्वर) का उदय हुआ | यह कुरुक्षेत्र में अम्बाला तथा दिल्ली के मध्य स्थित है | यहाँ हर्षवर्धन नामक सम्राट हुआ | गुप्त लोगों के सामान वह भी वैश्य कुल का था | हर्षवर्धन के पिता का नाम प्रभाकरवर्धन तथा भाई का नाम राज्यवर्धन था | जब उनका साम्राज्य सुहृढ स्थिति में था तब भी उन्हें विभिन्न दिशाओं से दबाव तथा संकटों का सामना करना पड़ा था | यह स्वाभाविक भी था क्यूंकि प्रत्येक राज्य में...
ಯಾದವರಾವ್ ಜೋಶಿ
ಯಾದವರಾವ್ ಜೋಶಿಯವರು ರಾಷ್ಟ್ರಿಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘದ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಚಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಇವರ ಅಪೂರ್ವ ಪರಿಚಯವನ್ನು ರಾಮಸ್ವಾಮಿಯವರು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಹಿತಿಗಳು, ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಪರಿಚಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಬೇಗನೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ರಾಜಕೀಯ, ಕ್ರೀಡೆ, ಸಿನೆಮಾ ಮುಂತಾದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರ ಪರಿಚಯವಂತೂ ಅನುಕ್ಷಣ ಆಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕರಾದ ಸಮಾಜಸೇವಾಕರ್ತರ, ಅಂತರ್ಮುಖರಾದ ಜ್ಞಾನ-ವಿಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನರ ಪರಿಚಯ ಸುಲಭದಲ್ಲಿ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಜೋಶಿಯವರು ಈ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ಆದುದರಿಂದಲೇ ಇಂಥವರ ಪರಿಚಯದ...
It is difficult to tell when and where Kālidāsa lived, just as in the case of Bhāsa. Quite an amount of research has taken place on the subject and there have been numerous debates about the poet’s details. In fact, no other Sanskrit poet appears to have been discussed to this extent; however, we must admit that the search has not yielded the required results yet. Just as with Bhāsa, there are two diverging opinions about Kālidāsa’s life. Some...
कलिंग देश का सम्राट खारवेल यद्यपि जैन धर्म का अनुयायी था जो अहिंसा की परम्परा व विचारों के लिए विश्वविख्यात है, किंतु वह क्षात्र के सिद्धान्त को मानने वाला महान योद्धा के रुप में प्रसिद्ध हुआ जिसके बारे में बहुत कुछ जानना शेष है। वह उन प्राचीन शासकों में से या जिन पर हम गर्व कर सकत हैं। खारवेल के बारे में सबसे बडा साक्ष्य हाथीगुम्फ काशिलालेख है जो भुवनेश्वर के निकट उदयगिरी गुफा में स्थित है। भुवनेश्वर उडिसा की राजधानी है।
खारवेल ने कलिंग पर शासन...
ವೀರಕೇಸರಿ ಸೀತಾರಾಮಶಾಸ್ತ್ರೀ
ಸುಮಾರು ಒಂದು ಶತಮಾನಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ಕನ್ನಡನಾಡಿನ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸಿದ ನಕ್ಷತ್ರ ಸೀತಾರಾಮಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು. ಇವರು ಹೊರಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪತ್ರಿಕೆ ‘ವೀರಕೇಸರಿ’ ಇವರ ಹೆಸರಿನೊಡನೆಯೇ ಸೇರಿಕೊಂಡದ್ದು ಅನ್ವರ್ಥವೆನಿಸಿತು. ಸೀತಾರಾಮಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯೋಗ ಹೂವಿನ ಹಾಸಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಬೆಂಕಿಯ ಕೊಂಡವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಇವರ ವ್ಯಕಿತ್ವದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಅಂಥ ಒಂದು ಪ್ರಕರಣದಿಂದಲೇ ರಾಮಸ್ವಾಮಿಯವರು ಆರಂಭಿಸಿರುವುದು ತುಂಬ ಉಚಿತವಾಗಿದೆ. ಅದು ಲೋಕಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಸುಲ್ತಾನ್‌ಪೇಟೆಯ ಗಣಪತಿ ಗಲಭೆಯನ್ನು ಕುರಿತಿದೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ...