June 2020
ಹೀಗೆ ಆನಂದವರ್ಧನನ ಮತ್ತು ಅವನ ಕೃತಿಯ ಮೌಲಿಕತೆಯನ್ನು ಮನಗಂಡ ಬಳಿಕ ಧ್ವನ್ಯಾಲೋಕವು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಕೆಲವು ಅಮೂಲ್ಯಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.[1] ಈಗಾಗಲೇ ಧ್ವನ್ಯಾಲೋಕವನ್ನು ಕುರಿತು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿಪುಲವಾದ ಕೃಷಿ ನಡೆದಿರುವುದರಿಂದ ಆ ಗ್ರಂಥದ ಮುಖ್ಯಪ್ರಮೇಯಗಳನ್ನಷ್ಟೇ ಇಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸುವುದಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಾದರೂ ನನಗೆ ಕಂಡುಬಂದ ಸ್ವಾರಸ್ಯಗಳನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ಕ್ರೋಡೀಕರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಷ್ಟೇ.
ಅಲಂಕಾರ
ಅಲಂಕಾರತತ್ತ್ವದ ನಿರೂಪಣೆಯು ಧ್ವನ್ಯಾಲೋಕದ ಪ್ರಧಾನ ಉದ್ದೇಶವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಕುರಿತು ಆನಂದವರ್ಧನ ಮೌಲಿಕವಾದ ಹೊಳಹುಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾನೆ. ರಸ-...
My Dedication to Lessons
My maternal uncle prepared me for all the above lessons. A special part of this was dedicated to mathematics. Its machinations went something like this –
He would sit in a dark corner in the central hall of our house and would make me sit near him. My grandmother would give me some snacks like koḍubaḻe, cakkuli, and so on. My uncle would ask me in a loud voice, “Eighteen sixes are?” Immediately he would whisper into my...
Dhanika quotes a śloka from the Bṛhatkathā and two ślokas from the Brahat-kathā-mañjarī. It seems like he had named his work Kathā-sarit-sāgara by Somadeva’s times. We cannot say this with certainty either! It is quite possible that the Bṛhatkathā kept growing in this manner and finally, in Kashmir, it took the form of the work of eighteen lambakas. It is not unlikely that this is an imitation of the eighteen parvans of the Mahābhārata. It is...
‘Kurrāya’
I was better acquainted with Puṭṭappa’s younger brother Srinivasa Rao. This Srinivasa Rao was a disciple of my guru Candraśekhara-śāstri. When I was in third or fourth standard, Srinivasa Rao was in the fifth. Candraśekhara-śāstri had named him ‘Kurrāya.’ All the villagers called him as ‘Kurrāyuḍu’ [a respectful form of the word]. ‘Kurrāya’ was a transformation of ‘Kuru-rāya.’ Some poems from the Kumāra-vyāsa Bhārata were introduced in...
“ಝಳದ ಝಾಡಿಗೆ ಹೆದರಿ ಸೂರ್ಯನನುಳುಹುವನೆ ಕಲಿರಾಹು”, “ಕರಣ ಬಿಂಬದ ತತ್ತಿಗಳನುತ್ತರಿಸಿ ತೋರುವ ತಿಮಿರವುಂಟೇ”, “ಉರಿವ ಪೇಟೆಗಳಲಿ ಪತಂಗದ ಸರಕು ಮಾರದೆ ಮರಳುವುದೆ”, “ಗರ್ಭ ಬಲಿಯದೇ ಹಗಲನೀದುದು ರಾತ್ರಿ”, “ಕುಡಿಕುಡಿದುಗುಳುತ್ತಿರ್ದವು ತಿಮಿರವನು ಕರಿ ದೀಪ್ತಿ ಕಾಳಿಗಳು”, “ಮಂಜಿನ ಮಳೆಗೆ ಕುಲಗಿರಿ ಕರಗುವುದೇ”, “ಮೇಘದ ಮರೆಯ ಹೊಕ್ಕರೆ ರಾಹು ಬಿಡುವನೇ ಉರಿವ ರವಿ ಮಂಡಲವ”, “ಅರಗಿನರಸನ ಬಾಗಿಲಲಿ ದಳ್ಳುರಿಗೆ ಕಡವೇ”, ಇಂತಹವು ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರತಿಮೆಗಳು, ಕುಮಾರವ್ಯಾಸನ ಭಾಷಾ ಪ್ರಯೋಗದಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿವೆ. ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಮರಣದ ನಂತರ ಪಾಂಡವರ ದುಃಖವನು...
ಆನಂದವರ್ಧನನ ಔನ್ನತ್ಯ
ಆನಂದವರ್ಧನನು ವೈಯಾಕರಣರ ಸ್ಫೋಟಸಿದ್ಧಾಂತದಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು ಧ್ವನಿತತ್ತ್ವದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗೆ ತೊಡಗಿದನೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದು ನಿಜವೇ. ಈ ಅಂಶವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಎಣೆಮೀರಿ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದಾಗುತ್ತದೆ; ಅದು ತಪ್ಪು. ವಸ್ತುತಃ ವೈಯಾಕರಣರಿಗೆ ಆನಂದವರ್ಧನ ಯಾವ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಋಣಿ ಎಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಚಾರ ಮಾಡೋಣ. ವ್ಯಾಕರಣದರ್ಶನದಲ್ಲಿ “ಸ್ಫೋಟ” ಎಂಬ ಒಂದು ಶಬ್ದತತ್ತ್ವದ ಪ್ರಸ್ತಾವವಿದೆ. ಯಾವುದರಿಂದ ಅರ್ಥವು ಸ್ಫುಟವಾಗಿ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆಯೋ ಅದು ಸ್ಫೋಟ. ಇದು ಅಖಂಡಶಬ್ದರೂಪದ್ದೆಂದೂ ಅದರ ಅನುಭವ ನಮಗಾಗುವ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಬಿಡಿಯಾದ...
Perhaps, it was 1920-1921: The line of shops in New Taragupete in the east of Bangalore. Among the warehouses that lay on the opposite side of the western compound of the Victoria Hospital, the third or the fourth shop belonged to D. Srinivasa Rao. He was the son of Dharmapravartaka Late D. Appu Rao. The Printing Press of ‘Navakarnataka & Co.’ was housed in the same building. The English newspaper ‘The Karnataka’ that I was running back...
The evolution of the Bṛhat-kathā
Overall a story means creation. There will be a canvas for a painting. But on that background which is considered as truth, the foreground which consists of the imagined fantasy is what is more valued. The place, the country, the king, the citizens, even though some of the names are true the overall story may be far from the historical and geographical realities. It does not have the sanctity or immutability of...