Literature

“ಅಭಿನವಭಾರತಿ”ಯ ಕೆಲವೊಂದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು

ಯತ್ಸಾರಸ್ವತರಸಸಿದ್ಧ ಏವ ಶುದ್ಧಃ ಸರ್ವೋऽದ್ಧಾ ವಿಲಸತಿ ವಾಚ್ಯವಾಚಕಾತ್ಮಾ | ಕಾಶ್ಮೀರೀ ಜಯತಿ ಜಗದ್ಧಿತಾವತಾರಃ ಸ ಶ್ರೀಮಾನಭಿನವಗುಪ್ತದೇಶಿಕೇಂದ್ರಃ ||

—ಗುರುನಾಥಪರಾಮರ್ಶಃ

रसाभासो निरस्यते—३

रसाभासरूपेण नूनं किलैतान्प्रवच्मो वयं नान्यथा विद्यमानान्। यदा वाऽऽग्रहास्तादृशा लोकबाह्या भवेयुस्तदा ते जने नीरसास्स्युः॥३३॥

अतो ह्यवादीद्ध्वनिकृत्पुरैव रसास्तदाभासमुखास्समस्ताः। रसादिरुपेण कृतौ प्रतिष्ठा व्यङ्ग्याध्वनि स्वादपरा भवन्ति[1]॥३४॥

रावणव्यपदेशेन यल्लोचनकृदीरितम्। तत्कवेस्तु विवक्षाया अधीनमिति मन्मतम् [2]॥३५॥

रसाभासो निरस्यते—२

अनया हि दृष्ट्या तदेवमभ्युपगम्यते यन्महाकाव्य-महाकथा(Epic Novel)-नाटक-प्रकरणादयो नितरां भूमभावभरिता गुरुसाहित्यप्रकाराः प्रविलसन्तीति। किन्तु खण्डकाव्य-गीतकाव्य(रागकाव्य)-मुक्तक-प्रहसन-नाटिका-भाणादिरञ्जनमात्रावसिता लघुसाहित्यप्रकारा इत्यप्यनुमीयते। परमिदमवधेयं यत्काव्यस्य लघुत्वं वा गुरुत्वं गात्रमात्रेण न निश्चीयते किञ्च गात्रस्यापि कापि गुणवत्ता दरीदृश्यते। यदाहुराङ्ग्लेयवाचि— “Quantity is also a quality” इति। तथापि समृद्धविभावानुभावादिसमग्रीनिर्माणक्षमा वक्रोक्तिमाध्यमद्वारा ध्वन्यमाना परमौचित्यवल्गिता साहिती या कापि रसिकानां रसानन्दमहोत्सवे पर्यवस्यतीति निश्चप्रचम्। केवलं गुरुसाहित्यप्रकार

रसाभासो निरस्यते—१

मुरलिकामरुता मरुतामपि श्रुतिचयं शिशिरीकुरुते च यः। जगति कामरुतार्तजनावन- व्यसनितालसनोऽस्तु मुदे स नः॥१॥

आत्मानुभूतिमुकुरे परिदृश्यमानं भावप्रपञ्चसकलं निरपेक्ष्यदीप्त्या । सार्वत्रिकानुभवमात्रकषप्रमृष्टं मन्ये सुवर्णमयभूषणमित्यजस्रम्॥२॥

मानवस्य मूलभूतचोदनानुरोधं रस-पुरुषार्थसमीक्षणम्

तिर्यग्जन्तुभिः सह मानवः कतिपयांशेषु साम्यमावहति। आहार-निद्रा-भय-मैथुनानीत्येतानि सर्वजन्तुसाधारणानि; यानि मूलभूतचोदनानीति कथ्यन्ते। प्रथमं तावदेतेषां स्वरूपं परिशीलयामः।

Demystification in SL Bhyrappa's 'Parva'

To analyse and explore the roots of life, the nature of truth and evil and to probe into human relations, Dr. SL Bhyrappa makes use of myths, legends, rituals and rites in his novels. This gives him ample scope to comprehend contemporary life against the backdrop of the past, and to interpret the past from the contemporary view point. Myths related to natural phenomena such as rain, the spring season, rivers, floods, mountains, cataracts and eclipses are effectively used in ‘Vamshavruksha’, ‘Jalapatha’, ‘Grahana’, ‘Parva’ and other works.

ಹಾಸ್ಯರಸ: ಒಂದು ಸ್ವೋಪಜ್ಞಟಿಪ್ಪಣಿ - 2

ಆದರೆ ನಾವು ಇಂಥ ಆಂಶಿಕಸತ್ಯಗಳನ್ನೇ ಬೆಂಬತ್ತಿ ಬಸವಳಿಯುವುದು ಅನಪೇಕ್ಷಿತ. ಕೇವಲ ನಿರ್ವಿಶಿಷ್ಟಸಾರ್ವತ್ರಿಕಾನುಭವದ ತಿಳಿಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಸತ್ತೆಗಳನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ ನಿರ್ಣಯಿಸೋಣ. ಭರತಮುನಿಯು ಹಾಸ್ಯರಸವನ್ನು ಆತ್ಮಸ್ಥ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಥವೆಂದು ಇಬ್ಬಗೆಯಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ನೋಡಿದೆವಷ್ಟೆ. ಆದರೆ ಈ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಗುವವನು ಮತ್ತು ನಗಿಸುವವನು ಎಂಬ ಎರಡು ಮುಖಗಳು ಮಾತ್ರ ತೋರುತ್ತಿವೆಯಲ್ಲದೆ ಮತ್ತೇನೂ ವಿಶಿಷ್ಟತೆಗಳಿಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ವಿಭಾಗಕ್ರಮವು ದೃಶ್ಯಕಾವ್ಯವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ನಗಿಸಲೆಂದೇ ನಿಶ್ಚಿತರಾದ ವಿದೂಷಕರಂಥವರಿರಲು ಇಂಥ ವಿಭಾಗಗಳು ಅನಿವಾರ್ಯ ಮತ್ತು ಯುಕ್ತಿಯುಕ್ತವೂ ಹೌದು. ಅಲ್ಲದೆ, ನಗಿಸಲೆಂದೇ ನಿಯುಕ್ತನಾದವನು ತನ್ನ ನಗೆಯುಕ್ಕಿಸುವ ಬಗೆಗಳಿಗೆ ತಾನೇ ನಗಲಾರನಷ್ಟೆ!

ಹಾಸ್ಯರಸ: ಒಂದು ಸ್ವೋಪಜ್ಞಟಿಪ್ಪಣಿ - 1

ಹಾಸ್ಯವು ಸರ್ವಜನಮನೋಭಿರಾಮವಾದ ರಸ. ಇದನ್ನು ಕುರಿತು ಲಕ್ಷಣವಿವೇಚನರೂಪವಾಗಿ ಚಿರಂತನಭಾರತೀಯಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹೇಳದಿದ್ದರೂ ಇದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕವು ಚೆನ್ನಾಗಿಯೇ ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅಭಿಜಾತ-ಅನಭಿಜಾತ-ಆಧುನಿಕ-ಪ್ರಾಚೀನಾದಿ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಸರ್ವತ್ರ ಮಾನ್ಯತೆಯೇ ಸಂದಿದೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯಸಾಹಿತ್ಯಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಚಿರಂತನರಾದ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್, ಲಾಂಜೈನಸ್, ಹೊರೇಸ್ ಮುಂತಾದವರು ಹಾಸ್ಯನಿರೂಪಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಾರಣೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಲ್ಲವಾದರೂ ಅಲ್ಲಿಯ ಸಾಹಿತ್ಯವಿಸ್ತರವಾಗಲಿ, ಆಧುನಿಕರ ವಿವೇಚನೆಗಳಾಗಲಿ ಈ ರಸಕ್ಕೆ ಯುಕ್ತವಾದ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನೇ ನೀಡಿವೆಯೆಂಬುದು ನಿಶ್ಚಪ್ರಚ.